نظامهای مالی و پولی - میلتون فریدمن

به بهانه درگذشت میلتون فریدمن٬ مردی که سیاست های مالی جهان بعد دهه ۸۰ را تعیین کرد٬ به بررسی نظامهای مالی بین المللی می پردازیم. فریدمن معتقد به عدم استفاده از ابزار های مالی و ثابت نگه داشتن شرایط بود. در پست دیگری بیشتر راجع به او توضیح خواهم داد.
متن اصلی از گزارش ماهنامه تدبیر با تغییرات و اضافه کردن بخشهایی که فکر میکنم مناسب و مفیده برداشته شده است.

نظامهای مالی در اقتصــاد بین المللی نقش بااهمیتی را ایفا می نمایند و شاید مهمترین اصل اهمیت نظام مالی در اقتصاد و کشورها، توانایی این نظامها در تجمع منابع کوچک مردم ازطریق بانکها در بازار و هدایت آنها در سرمایه گذاری های عظیم و پربازده باشد که سیاستهای انقباضی پولی دولت را تشکیل می دهند. نظامهای مالی را می توان به دو گروه عمده طبقه بندی کرد:

1 - نظام مالی مبتنی بر بازار اوراق بهادار
2 - نظام مالی مبتنی بر بانک

ساختار مالی کشور ما، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تصویب قانون بانکداری بدون ربا، به سمت محدودیت نظام بانکی حرکت کرده است. تصویب قانون بانکداری بدون ربا موجب حضور بانکها در چرخه فعالیت بخش واقعی اقتصاد، فعالیت در حوزه معاملات اوراق بهادار و ارائه خدمات مالی گسترده گردیده است. به گونه ای که مقایسه سهم بازار بورس اوراق بهادار و بانکهای تجاری درنظام تامین مالی کشور نشان می دهد بانکهای تجاری بیش از 50 برابر بورس، در تامین مالی بخش واقعی اقتصاد نقش داشته اند و عمده سهامداران غیر حقیقی تالارهای بورس نیز بانک ها و موسسات مالی می باشند. با این وصف این شرایط نتیجه کارایی بالای بانک نیست بلکه به دلیل عدم توسعه نهادهای غیربانکی بازار سرمایه، از قبیل بازار بورس است. درصورت تفکیک نهاد ناظر بر بازار پول و سرمایه و عدم به کارگیری ابزارهای مستقیم سیاست پولی، اصلاح ساختار بانکهای دولتی، تدوین قوانین و مقررات نظارتی برای هر دو بازار پول و سرمایه و ایجاد بسترهای لازم برای گسترش بانکهای خصوصی کارایی نظام بانکی افزایش خواهدیافت.

تدبیر به نقل از آقای دکتر سیف٬ مدیر عامل بانک ملی٬ می گوید: مدیریت ریسک و کسب اطمینان از اصلی ترین دلایل ایجاد بورسهای کالا در جهان بوده اند. ولی مشروعیت بورس کالا در کشور ایران عمدتاً به آزادسازی قیمتها و تصحیح انحراف قیمتهـــا باز می گردد. با این حال بورس کالاهای کشور توانسته اند ضمن حفظ مشروعیت بومی خود (آزادسازی) به سایر اهداف خود شامل مدیریت ریسک (ازطریق ساماندهی بازار سلف) و کاهش ریسکهای مربوط شامل ریسک نکول، ریسک کیفیت، ریسک تصدیق درتحویل، کشف قیمت شفاف سازی و ایجاد یک بازار متشکل و قانونمند، کاهش نرخ تنزیل درمعاملات سلف (ازطریق کاهش صرف ریسک) و... دست یابند.

نکات دیگری که در این گزارش آمده است:
1 - نیاز به تلفیق بازار سرمایه و بازار فلزات و جهش از یک بازار فیزیکی به یک بازار آتی و اختیاری و حتی معامله بر روی شاخص.

2 - تهیه معیار ارزیابی و گزارش دهی بورس، طراحی شاخصهای نوین بورس کالا (که به سیال نمودن و تحلیل اطلاعات و درنهایت به کارایی بازار کمک خواهدکرد) و افشای حقایق بازار و صنعت فلز.
3 - طراحی یک مدل کارای حاکمیت شرکتی در سازمانهای بورس کالا و اصلاح ساختار.
4 - ساماندهی لایه های مختلف معاملاتی - کارگزاری و شبکه مربوط.
5 - افزایش رقابت در معاملات (شامل تولیدکنندگان که اکثراً به صورت نزدیک به انحصار یا آلیگاپولی فعالیت می کنند) که رقابت خود با معرفی ابزارهای جدید، بازیگران جدید و همچنین خصوصی سازی تولیدکنندگان کسب می گردد.