آیا هنوز خلق پول توسط بانکهای ایرانی دلیل اصلی تورم است؟ در زمانی که تورم به دلیل سیاست های شدید انقباضی دولت به کمتر از ده رسیده است، باید دید در زمانی که این سیاست ها رها شوند و دولت احتمالا به شکوفایی و رونق اقتصادی بهای بیشتری بدهد، آیا فنر تورم رها می شود یا خیر. برای پاسخ به این سوال دو مساله مطرح است. اول اینکه دلیل اصلی تورم در کشور ما چیست و دوم اینکه چرا در کشور به بهای رکود سنگین، تورم تک رقمی داریم و چرا دولت در این چهار سال سیاست های خود را مبنی بر رونق بیشتر قرار نداده است.
اول سوال دوم را پاسخ می دهم! چرا رکود داریم؟ چرا رونق اقتصادی در مرحله دوم اهمیت قرار گرفت؟
خاطرتان هست زمانی که دولت روحانی آمد، تحریم بودیم. در سخت ترین تحریم هایی که جهان به خود دیده بود (به گفته مقامات خود آمریکا) نفس و رمقی برای اقتصاد و مردم باقی نمانده بود. تورم به بالای 40 درصد رسیده بود.
در آن شرایط به درست اولویت اقتصادی دولت فقط شد کاهش تورم. تا قشر آسیب پذیر با حقوق هر ماهه خود که ثابت بود، سفره روزانه اش لاغرتر نشود.
تحریم ها برداشته شد (هرمقدار واقعی و موثر) و دولت به سال سوم خود رسیده بود. یعنی یک سال مانده به انتخابات. اگر سیاست های انبساطی اعمال می شد، ممکن بود فنر تورم رها شود. چند سالی ممکن بود اقتصاد دردناک باشد (که به عقیده بنده این سالها صرفا جابجا شده و به آینده موکول شدند)
حالا برگردیم به سوال اول: آیا بانکها و سیاست های خلق پول دلیل تورم بوده اند؟
تحلیل های بسیاری از تورم بالا و رشد قیمتها در چند سال اخیر در میان اقتصاددانان وجود دارد که بیشتر این تحلیل ها، مهم ترین سهم در تورم سال های قبل از رکود را به دو مساله هدفمندی یارانه ها و فشارهای تحریم های بانکی نسبت می دهند.
ولی مساله تورم در اقتصاد ایران به چند سال اخیر محدود نمی شود. تورم یک بیماری مزمن در اقتصاد ایران است. ایران هفدهمین اقتصاد دنیا از نظر تولید ناخالص ملی (GDP) یکی از بالاترین نرخهای تورم بین کشورهای دنیا را به خود اختصاص داده است! (از این علامت های ناراحتی!)
مطالعه تورم در اقتصاد ایران نشان می دهد که هر چقدر نقدینگی بیش از رشد تولید ناخالص داخلی افزایش یافته است، تورم متناسب با آن، به سرعت خود را در اقتصاد ایران نشان داده است. نمودار زیر را از سایت گروه اقتصادی مجاهد برداشته ام که رشد نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی با نرخ تورم در کنار هم نمایش داده شده اند.
نکته اینکه نقدینگی فقط میزان پول در اقتصاد نیست. شاخصه ای که مقدار پول موجود در اقتصاد را نشان می دهد، پایه پولی است نه صرفا نقدینگی. پس نقدینگی به چه معنا است و چرا برای اقتصاددان های یک کشور در بررسی نرخ تورم اهمیت بیشتری نسبت به پایه پولی دارد؟ نقدینگی به معنای مجموع پول موجود نزد مردم و بانک ها به اضافه تمام سپرده های بانکی است. اما چرا این شاخص برای اقتصاد در سنجش تورم با اهمیت تر از پایه پولی است؟
یکی از مهمترین وظایف بانک، دریافت پول از کسی که برای مدتی به آن نیازی ندارد (یعنی سپرده)، و تحویل آن به عنوان تسهیلات به کسی است که هم اکنون به آن نیاز دارد (یعنی وام). روشناست که این کارکرد باعث افزایش سرعت گردش پول در جامعه می شود و افزایش سرعت گردش پول همراه همیشگی تورم است (البته رابطه علت و معلولی نیست، ولی این همراهی حتمی است) چرا که در بازه زمانی مثلا یک هفته، افراد بیشتری پول دارند و تقاضاهای بیشتری از بازار داخلی و خارجی می نمایند.
در واقع مکانیسم وقوع تورم اینگونه است که شما پولی را که می توانید در خانه نگه داری کنید، قرض می دهید وتقاضا افزایش پیدا می کند. چون اگر پول را به آن شخص نمی دادید، نمی توانست تقاضایش را بالفعل کند. وقتی تقاضا افزایش پیدا کند و عرضه ثابت بماند، عرضه کننده ها قیمت را آن قدر بالا می برند تا میزان تقاضا کاهش پیدا کرده و با عرضه برابر شود.
شاید آن ویدیوی مشهور را دیده باشید که نشان می دهد چطور بانک ها با ذخیره اندک قانونی سپرده ها، و چندبار وام دادن بر اساس سپرده های موجود، باعث سود چند برابری از وجود پول مردم می برند. من به دنبال اثبات عادلانه بودن یا ناعادلانه بودن این پدیده نیستم (آن ویدیو به دنبال شیطانی بودن ماهیت بانکها بود) ولی نتیجه این عملکرد بانک ها در اقتصاد خلق پول نامیده شده و منجر به تورم قطعی است.
سوال بعدی. در کشورهای پیشرفته نیز بانک ها همین کار را می کنند. چرا تورم افسارگسیخته سهم ما ایرانیان شده است؟
من یادم نرفته که اصولا بانک و بانکداری محصول پولدارهای اروپایی در قرون وسطی است. بانک های مرکزی در ساختارهای حکومتی مدرن موظفند از طریق سیاست های پولی ، میزان نقدینگی و تورم در جامعه را مهار کنند. بانک مرکزی از یک اهرم بسیار مهم و کارآمد برای کنترل سیستم بانکی در توانایی سرعت گردش پول در جامعه استفاده می کند به نام نرخ ذخیره قانونی. بانک ها در سیستم بانکداری مدرن موظفند مقداری از سپرده های مردم را نزد بانک مرکزی سپرده گذاری نمایند.
لطفا در صورت تمایل به اطلاعات کامل تر درباره این پدیده اقتصادی به پست قبلی من که لینک دادم مراجعه بفرمایید.
مشکل آنجایی شروع می شود که حجم بالای نقدینگی کشور که به صورت امانت به سیستم بانکی کشور سپرده شده است، به علت سود طلبی سیستم بانکی و سو مدیریت بانک مرکزی، سر از بازار سفته بازی در آورد، قیمت ارز یا هر کالای قابل سفته بازی، به صورت شگفت انگیزی افزایش خواهد یافت.و اینجا تورم آغاز می شود.
 |
| خلق پول که به آن خلق اعتبار نیز می گویند، دلیل اصلی تورم در اقتصاد است |
اول سوال دوم را پاسخ می دهم! چرا رکود داریم؟ چرا رونق اقتصادی در مرحله دوم اهمیت قرار گرفت؟
خاطرتان هست زمانی که دولت روحانی آمد، تحریم بودیم. در سخت ترین تحریم هایی که جهان به خود دیده بود (به گفته مقامات خود آمریکا) نفس و رمقی برای اقتصاد و مردم باقی نمانده بود. تورم به بالای 40 درصد رسیده بود.
در آن شرایط به درست اولویت اقتصادی دولت فقط شد کاهش تورم. تا قشر آسیب پذیر با حقوق هر ماهه خود که ثابت بود، سفره روزانه اش لاغرتر نشود.
تحریم ها برداشته شد (هرمقدار واقعی و موثر) و دولت به سال سوم خود رسیده بود. یعنی یک سال مانده به انتخابات. اگر سیاست های انبساطی اعمال می شد، ممکن بود فنر تورم رها شود. چند سالی ممکن بود اقتصاد دردناک باشد (که به عقیده بنده این سالها صرفا جابجا شده و به آینده موکول شدند)
حالا برگردیم به سوال اول: آیا بانکها و سیاست های خلق پول دلیل تورم بوده اند؟
تحلیل های بسیاری از تورم بالا و رشد قیمتها در چند سال اخیر در میان اقتصاددانان وجود دارد که بیشتر این تحلیل ها، مهم ترین سهم در تورم سال های قبل از رکود را به دو مساله هدفمندی یارانه ها و فشارهای تحریم های بانکی نسبت می دهند.
ولی مساله تورم در اقتصاد ایران به چند سال اخیر محدود نمی شود. تورم یک بیماری مزمن در اقتصاد ایران است. ایران هفدهمین اقتصاد دنیا از نظر تولید ناخالص ملی (GDP) یکی از بالاترین نرخهای تورم بین کشورهای دنیا را به خود اختصاص داده است! (از این علامت های ناراحتی!)
مطالعه تورم در اقتصاد ایران نشان می دهد که هر چقدر نقدینگی بیش از رشد تولید ناخالص داخلی افزایش یافته است، تورم متناسب با آن، به سرعت خود را در اقتصاد ایران نشان داده است. نمودار زیر را از سایت گروه اقتصادی مجاهد برداشته ام که رشد نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی با نرخ تورم در کنار هم نمایش داده شده اند.
یکی از مهمترین وظایف بانک، دریافت پول از کسی که برای مدتی به آن نیازی ندارد (یعنی سپرده)، و تحویل آن به عنوان تسهیلات به کسی است که هم اکنون به آن نیاز دارد (یعنی وام). روشناست که این کارکرد باعث افزایش سرعت گردش پول در جامعه می شود و افزایش سرعت گردش پول همراه همیشگی تورم است (البته رابطه علت و معلولی نیست، ولی این همراهی حتمی است) چرا که در بازه زمانی مثلا یک هفته، افراد بیشتری پول دارند و تقاضاهای بیشتری از بازار داخلی و خارجی می نمایند.
در واقع مکانیسم وقوع تورم اینگونه است که شما پولی را که می توانید در خانه نگه داری کنید، قرض می دهید وتقاضا افزایش پیدا می کند. چون اگر پول را به آن شخص نمی دادید، نمی توانست تقاضایش را بالفعل کند. وقتی تقاضا افزایش پیدا کند و عرضه ثابت بماند، عرضه کننده ها قیمت را آن قدر بالا می برند تا میزان تقاضا کاهش پیدا کرده و با عرضه برابر شود.
شاید آن ویدیوی مشهور را دیده باشید که نشان می دهد چطور بانک ها با ذخیره اندک قانونی سپرده ها، و چندبار وام دادن بر اساس سپرده های موجود، باعث سود چند برابری از وجود پول مردم می برند. من به دنبال اثبات عادلانه بودن یا ناعادلانه بودن این پدیده نیستم (آن ویدیو به دنبال شیطانی بودن ماهیت بانکها بود) ولی نتیجه این عملکرد بانک ها در اقتصاد خلق پول نامیده شده و منجر به تورم قطعی است.
سوال بعدی. در کشورهای پیشرفته نیز بانک ها همین کار را می کنند. چرا تورم افسارگسیخته سهم ما ایرانیان شده است؟
من یادم نرفته که اصولا بانک و بانکداری محصول پولدارهای اروپایی در قرون وسطی است. بانک های مرکزی در ساختارهای حکومتی مدرن موظفند از طریق سیاست های پولی ، میزان نقدینگی و تورم در جامعه را مهار کنند. بانک مرکزی از یک اهرم بسیار مهم و کارآمد برای کنترل سیستم بانکی در توانایی سرعت گردش پول در جامعه استفاده می کند به نام نرخ ذخیره قانونی. بانک ها در سیستم بانکداری مدرن موظفند مقداری از سپرده های مردم را نزد بانک مرکزی سپرده گذاری نمایند.
لطفا در صورت تمایل به اطلاعات کامل تر درباره این پدیده اقتصادی به پست قبلی من که لینک دادم مراجعه بفرمایید.
مشکل آنجایی شروع می شود که حجم بالای نقدینگی کشور که به صورت امانت به سیستم بانکی کشور سپرده شده است، به علت سود طلبی سیستم بانکی و سو مدیریت بانک مرکزی، سر از بازار سفته بازی در آورد، قیمت ارز یا هر کالای قابل سفته بازی، به صورت شگفت انگیزی افزایش خواهد یافت.و اینجا تورم آغاز می شود.
Comments
Post a Comment