اهمیت صنایع دستی و گردشگری برای اقتصاد یک کشور

برای یک کشور درآمدهایی مانند صنایع مادر، ذخایر طبیعی (مانند طلا، نفت ...) و همینطور مالکیت دانش و تکنولوژی بسیار مهم و ارزنده است. ولی این عوامل برای کشورهایی که دولت هایشان کمترین مداخله در اقتصاد را داشته باشند بهتر کار می کند تا کشورهایی که میزان دخالت دولت و حکومت در اقتصاد بیشتر است. چراکه منابع ثروت در دست دولت ها خواهد بود و متاسفانه همه جای دنیا شاهد بوده ایم که در این حالت فساد مانع توزیع واقعا عادلانه این ثروت های ملی خواهد بود.

ولی برخی درآمدها به صورت مستقیم به دست مردم می رسند و دولت ها فقط می توانند مالیات گیرنده این تراکنش های مالی باشند که بسیار هم درست و بجاست. درآمدهای ناشی از فروش خدمات جهانگردی و توریسم و صنایعی مانند صنایع دستی و نیروی انسانی از این دسته هستند و از این رو برای کشوری مانند ایران می توانند ثروت ساز (از دید سرانه واقعی ملی) باشند.

کشور ما دارای طیف نسبتا وسیع و در بسیاری موارد محصولاتی منحصر به فرهنگ خود در زمینه صنایع دستی می باشد. در کشور ما با کیفیت ترین فرش ها، گلیم ها، میناکاری ها، خاتم، مسگری، نقره کاری و بسیار دیگر از صنایع دستی تولید می شود که از لحاظ کیفیت و پیشینه تاریخی ما را بی رقیب می سازد.

ولی به شکلی کاملا واضح و روشن، سهم ما از بازارهای صنایع دستی جهان و حتی منطقه بسیار ناچیز و تحقیر شده است. در حالی که متصدیان دولتی صنایع دستی از افزایش صادرات حرف می زنند، تولید کنندگان و تجار صنایع دستی در ایران می گویند کالا های شبیه به صنایع دستی سنتی ایرانی که در چین و پاکستان تولید شده اند در بازار های ایران عرصه رقابت را بر کالاهای ایرانی تنگ کرده است. با کیفیتی ضعیف تر، ولی قیمت بسیار نازل و غیرقابل رقابت و از همه مهمتر حمایت دولت هایشان در بازاریابی این محصولات. 

آقای احمدی نژاد رییس جمهوری کشورمان در مراسمی به مناسبت روز صنایع دستی به عنوان راه حلی برای افزایش صادرات صنایع دستی، خواهان کاهش قیمت این محصولات شد که نشان از علم مسئولان دولت نسبت به شکست صنایع دستی ایران در بازارهای منطقه ای دارد. در حال حاضر صادرات اعلام شده صنایع دستی ایران در سال 1389 حدود 300 میلیون دلار بوده است که این رقم برای کشور چین (که البته بزرگترین صادرکننده صنایع دستی جهان است) 5.5 بیلیون دلار و مثلا برای کشور پاکستان که با ما قابل مقایسه است حدود 1.5 میلیون دلار (پنج برابر ایران) بوده است.

در سالهای اخیر بسیار شنیدیم که تولید کنندگان صنایع دستی در ایران خواهان ممنوعیت واردات صنایع دستی خارجی شده اند. به عقیده من مشکل این نیست. بلکه این تولیدکنندگان باید درخواست های دیگری داشته باشند. مانند:

• افزایش تعرفه واردات صنایع دستی خارجی
• مشوق های وزارت بازرگانی برای صادرکنندگان صنایع دستی ایرانی
• حمایت های تکنیکی و راه حل های بهینه حمل بین المللی برای صنایع دستی
• تبلیغ و ترفیع جایگاه صنایع دستی ایران در بازارهای جهان
• پشتیبانی آکادمیک از این صنعت

نکته آخر اینکه این صنایع اغلب در میان اقشار کم درآمد کشور ایجاد اشتغال می نمایند که می تواند روند توزیع ثروت و جلوگیری از مهاجرت از شهرهای کوچک و روستاها به شهرهای بزرگتر را بهبود بخشد.