آیا پروفرما جایگزینی برای قرارداد تجاری فروش است؟

در نشستی در هفته گذشته در اتاق بازرگانی تهران، موضوعی مطرح شد که در شرایط تحریم های فعلی و مشکلات پرداخت های بین المللی به نظر من بسیار مهم آمد. موضوع درباره مشکلات و ریسک های پرداخت های بین المللی بود و در طول سوال و جواب ها متوجه مساله جالبی می شدید:

بسیاری از تجار ایرانی تفاوت پروفرما و قرارداد فروش را نمی دانند

پروفرما نباید جایگزین کاملی برای قرارداد فروش محسوب گردد

یا اگر می دانند، حداقل رفتار صحیحی در قبال آنها و تمایز حقوقی شان ندارند. شرکت ما (فعال در زمینه صادرات محصولات نفتی) در حال حاضر با توجه به تحریم ها و عدم توانایی در دریافت وجه کالای صادر شده به صورت ال سی (اعتبار اسنادی) و ناچار روی آوردن به گزینه پرداخت نقدی (به اصطلاح واریز تلگرافی) مدتی است در امضای قرارداد فروش اصراری ندارد و به صدور پروفرما برای خریدار اکتفا می کند. ولی خطر اینجاست که این تبدیل به یک رویه و عرف شده و در روزگاری که تحریم ها برداشته شد نیز این رویه و سهل انگاری ادامه پیدا نماید و موجب کلاه برداری شود.

تعریف پروفرما اینویس یا فاکتور فروش

پروفرما صرفا یک فاکتور فروش با رعایت اصول و ضوابط متحدالشکل (اینکوترمز) از سوی اتاق بازرگانی بین الملل است که شامل و حاوی مشخصات کالا، قیمت و نحوه پرداخت می باشد.

صدور پروفرما هنگامی صورت می گیرد که قیمت اعلام شده به مشتری مورد تایید بوده و به عنوان مدرکی از سوی فروشنده به خریدار ارایه می گردد که شامل تعهدات فنی (مشخصات کالا) و اعلام رسمی نحوه دریافت پول مانند شماره حساب و میزان پیش پرداخت و غیره می باشد.

تعریف قرارداد فروش

واضح است! قراردادی است مدنی و در مورد کالاهای صادراتی بین المللی، بین خریدار و فروشنده که شامل تمام مشخصات کالا، حجم، نحوه تحویل، شرایط پرداخت، شرایط معامله، نحوه فسخ و شرایط ویژه اجتماعی و اقتصادی و در نهایت ضرر و زیان و داوری نظر می دهد.

با توجه به این تعاریف، تفاوت میان پروفرما و قرارداد فروش کاملا بدیهی به نظر می رسد: در پروفرما اطلاعات زیادی وجود ندارد. اطلاعاتی که ممکن است در بسیاری مواقع لزومی به آنها حس نشود... ولی همیشه یک روز بارانی هم وجود دارد!!

پروفرما برای مواقعی مانند عدم برآورده شدن تعهدات مالی ثانویه (مثلا پرداخت دوم و ...) و یا مسایل فنی و ضرر و زیان ها احتمالی به خریدار یا فروشنده کمک کننده نیست. همچنین در قوانین داوری قراردادهای تجاری بین المللی صرفا پروفرما نمی تواند حلال مشکلات باشد و بسته به شرایط ممکن است صادرکننده یا واردکننده در آن دعوا متضرر شوند.

اینکوترمزهای اتاق بازرگانی بین المللی برای قراردادهای فروش بسیار جامع و مانع هستند، در حالیکه پروفرما صرفا اطلاعات اولیه و ساده ای از مبادله را به توافق می رساند.