تورم - نظریه میلتون فریدمن

میلتون فریدمن مبلغ پر و پا قرص اقتصاد آزاد و سرمایه داری یا به قول خودمونی کاپیتالیسم بود. طبیعیه که در مقابل عقیده خودش نظام هایی مانند کمونیسم چین و اقتصاد بسته کشورهای سوسیال رو نمی پذیرفت و بهشون حمله می کرد. از دیگر عقاید بسیار برجسته فریدمن تز "ملاحظه سیاسی، ملاحظه اقتصادی" (political considerations, partly on economic considerations) هست که تقابل یکسانی رو در برابر دو عامل سیاست و اقتصاد در نظر می گرفت (برخلاف برخی اقتصاد دانها که در برابر ملاحظات سیاسی ممکنه انعطاف کمتری داشته باشند) و این مساله او رو به عنوان محبوبترین اقتصاد دان نزد سیاستمداران تبدیل کرده بود.

به نظر فریدمن، سیاستهای دولتی و اجباری که دولتها با دخالت در اقتصاد کشورشون اعمال می کنند منتج به تورم و افزایش ناگزیر سوبسید ها میشه. با توجه به اینکه اغلب سیاستهای مالی و پولی دولتی با ابزار سوبسید و اوراق دولتی (نظیر اوراق قرضه که در کشور ما هم رواج داره) همراهند، چرخه ای از سوبسید و تورم و تبدیل اونها به هم خواهیم داشت.

مثلا کشور چین نرخ ارز و تبدیل یوان به دلار رو ثابت نگه داشت و با پرداخت سوبسید به مبادلات ارزی، نگرانیهای تجارشو از قبول و باز کردن خط اعتبار (LC) برطرف کرد. در عوض تصور کنید اگر در اثر هر عاملی ارزش یوان در برابر دلار در بازار های جهانی کم میشد دولت چین چه ضرر عظیمی رو متحمل میشد (تفاوت تمام مبادلات تعهد شده ی تجارش در سراسر دنیا)

در کشور ما نیز قیمت بنزین با سوبسید دولتی ثابت مونده. که پیامد مثبتش عدم رشد قیمت محصولات مرتبط با حمل و نقل می باشند هست و اثر مخربش ضرر دولت در اثر خرید بنزین به قیمت آزاد از بازارهای بین المللی و واردات اون و فروشش به قیمت ثابت هست.

در نظریه هاى اقتصادى, تورم را به سه نوع تقسیم مى کنند:

1. تورم خفیف: این نوع ـ که غالبا از آن به ((تورم خزنده)) و گاهى ((تورم آرام یا بى سروصدا)) تعبیر مى شود ـ به افزایش ملایم قیمت ها اطلاق مى گردد.
   
   
   
2. تورم شدید: در این نوع ـ که از آن به ((تورم شتابان یا تازنده)) یاد مى شود ـ آهنگ افزایش قیمت ها تند و سریع است.
   
   
   
3. تورم بسیار شدید: این نوع ـ که از آن به ((تورم افسار گسیخته, فوق تورم و ابر تورم)) تعبیر مى شود ـ شدیدترین حالت تورم به شمار مى رود.
   
   
   

در مورد تفکیک قلمرو آن ها هیچ توافقى بین صاحب نظران اقتصادى وجود ندارد; مثلا براى تورم خفیف، افزایش بین 1 تا 6 درصد، حداکثر 4 درصد، بین 4 تا 8 درصد در سال را ذکر کرده اند. براى تورم شدید، 15 تا 25 درصد در سال را نوشته اند. معیار تورم بسیار شدید را 50 درصد در ماه یا دو برابر شدن قیمت ها در مدت شش ماه و ... بیان داشته اند.

بنابراین نمى توان معیار ثابتى را براى انواع تورم در همه مکان ها و زمان ها ارائه داد، چرا که عرف و عقلاى زمان ها و مکان هاى مختلف ممکن است در مقابل یک نرخ مشخص، واکنش هاى متفاوتى از خود نشان دهند. چه بسا در عصر پول فلزى، مردم در مقابل اندک افزایش قیمت ها از خود واکنش نشان مى دادند، اما در زمان پول هاى جدید در برابر آن نرخ تورم از خود همان واکنش را نشان ندهند. حتى ممکن است عرف جامعه اى در طول زمان به نرخ مشخصى، عادت کرده، بعد از مدتى حساسیت گذشته را از خود نشان ندهد یا در گذشته حساس نبود، ولى در زمان بعد کاملا حساسیت خود را نمایان سازد. بنابراین ممکن است نرخ خاصى از تورم در جامعه اى خفیف و همان نرخ در جامعه اى دیگر، شدید به شمار آید.

منابع: واردات و صادرات ایران - مطالب قبلی وبلاگ قوانین کسب و کار٬ تجارت و سرمایه گذاری